Prasioliet

Prasioliet is een groene kwarts, die deze zijn kleur dankt aan ‘verontreinig’ met elementen die een plekje hebben gevonden in het kristalrooster van de kwarts. Bij prasioliet wordt de kleur veroorzaakt door ijzeratomen die zijn opgenomen in of tussen het kristalrooster in combinatie met natuurlijke straling.

Er zijn maar weinig plekken op de wereld waar natuurlijke prasioliet gevonden wordt. De bekendste zijn: Silezië (Polen), Montezuma (Brazilie), Farm Rooisand (Namibie) en Thunder Bay (Canada).

De meeste prasioliet die je in de handel ziet is echter geen natuurlijke prasioliet, maar verhitte amethist. De chemische opbouw van amethist en prasioliet ligt erg dicht bij elkaar en deze twee kwartsvarianten komen ook vaak samen voor op de genoemde vindplaatsen. We kennen het verhitten van amethist natuurlijk van de zogenaamde ‘gebrande amethist citrien’, maar sommige amethist kleurt bij verhitting met een lagere temperatuur groen.

Natuurlijke prasioliet is erg licht groen (Brazilië, Thunder Bay) of bruingroen tot bijna bruin (Polen). De natuurlijke variant is erg zeldzaam en wordt maar weinig aangeboden in de handel. Je mag er van uit gaan dat het overgrote deel van de prasioliet in winkels dus de verhitte amethist variant is (ook in facetgeslepen stukken). Soms zie je ook ‘prasioliet’ trommelstenen met de bandering van chevron amethist, dat komt omdat het ook eerst chevron amethist was en geen natuurlijke prasioliet is. Ook de zogenaamde ‘amegreen’, een combinatie van groene ‘prasioliet’ en paarse amethist, is een handje geholpen door de mens en kunstmatig verhit.

Prasioliet wordt wel eens ‘groene amethist’ genoemd. Deze naam is ergens wel te begrijpen als je bedenkt dat beide variëteiten hun kleur danken aan ijzer en in een heel enkel geval ze samen voorkomen. Maar toch is het een misleidende naam. De meeste natuurlijke prasioliet is nooit amethist geweest. En nagenoeg alle ‘groene amethist’ in de handel is geen prasioliet. Meestal zie je deze groene ‘amethist’ als variant van de zogenoemde ‘Galaxy of Rainbow amethist’. Laten we over 1 ding duidelijk zijn… groene amethist bestaat niet. Amethist is volgens de officiële definitie de paarse variant van het mineraal kwarts in macrokristallijne vorm. Over ‘roze amethist’ is al de nodige discussie geweest. Maar tegenwoordig lijkt er wel een wildgroei aan handelsnamen. Er is ineens zwarte amethist, groene amethist, rode amethist… zelfs al blauwe is al voorbij gekomen. Dit alles weggezet onder de noemer ‘Galaxy’ of ‘Rainbow’ amethist. Het zijn stuk voor stuk hele mooie stenen en een groot deel heeft ook natuurlijke kleuren. Maar het is geen amethist.

Deze ‘Galaxy amethist’ is meestal een dunne laag fijne kwartskristalletjes (zogenaamde ‘druzy’ kwarts) op een ondergrond van chalcedoon of matrix. Deze ondergrond heeft een kleur. Deze kleur schijnt vaak door in de kleine kwartskristalletjes en geeft daardoor voor het oog deze kristallen kleur. Soms is het ook zo dat er wat ‘verontreiniging’ in de kwarts zit, zoals bijvoorbeeld chloriet, hematiet of limoniet. Dit geeft allemaal een andere kleur aan de kristallen. Zwarte amethist is bijvoorbeeld vaak zwart doordat de onderliggende chalcedoon-laag zwart is of door insluitsels van koolstof-achtige stoffen. Of het is extreem donkere paarse amethist. En zo is er een grote variatie aan kleuren binnen de kwarts die verkocht wordt als Galaxy amethist. Soms is deze kwarts van nature een beetje paars en mag deze dus inderdaad amethist heten. Maar heel vaak dus ook niet en is het in feite geen amethist, maar gewoon kwarts met een natuurlijk kleurtje. Groene amethist is ofwel kwarts dat door een groene ondergrond of ingesloten mineraal deze kleur heeft of het is een handelsnaam voor man-made prasioliet, amethist die groen is gekleurd door verhitting. In het eerste geval is het geen amethist en in het tweede geval is het niet natuurlijk. Dus in beide gevallen is deze naam onjuist.

Bronnen:
mindat.org
Quarz monographie – Rykert
quartzpage.de
The Mossbauer spectra of prasiolite and amethyst crystals from Poland – Czaja et al, 2016
Infrared and chemical characterization of natural amethysts and prasiolites colored by irradiation – Soares Lameiras, Vasconcelos, Nunes, 2009