Jade

Als iets ‘jade’ heet kan het twee verschillende mineralen zijn: jadeiet of nefriet. Jadeiet is een mineraal uit de pyroxeengroep met als formule Na(Al, Fe³⁺)Si₂O₆ met hardheid 6. Veel jadeiet jade is echter niet helemaal zuiver jadeiet, maar is vaak het gesteente jadeitiet, wat dan op zijn beurt nagenoeg geheel uit jadeiet bestaat.
Nefriet is een gesteente dat bestaat uit vervilte amfibolen (tremoliet-actinoliet serie). Het heeft geen vaste chemische formule, aangezien het uit een combinatie van mineralen bestaat. De hardheid ligt rond de 6-6,5. Beide mogen ‘jade’ heten. Nefriet is minder zeldzaam dan jadeiet. Jadeiet wordt gezien als betere kwaliteit jade.

Jadeiet kan allerlei kleuren hebben. Van het bekende jade-groen tot blauw, geel, paars, zwart en wit. Zuivere jade is wit, de kleuren ontstaan door inmenging van elementen zoals ijzer, chroom en mangaan of door ingesloten metalen of mineralen. Nefriet is bijna altijd groen door de aanwezigheid van ijzer of chroom in de actinoliet, van donkergroen met soms zwarte vlekjes tot bijna geheeld wit (mutton fat jade, chicken bone jade). Witte nefrietjade bestaat in tegenstelling tot groene nefriet bijna geheel uit tremoliet en is erg prijzig. In de reguliere handel is witte ‘jade’ helaas bijna altijd glas, calciet of marmer in plaats van jade.

Omdat echte jade behoorlijk prijzig is wordt vaak ‘serpentijn’ gebruikt als goedkope vervanger. Het is veel zachter, hardheid 2,5-4. Serpentijn is een groep mineralen. De juiste naam voor het betreffende gesteente dat vaak als jade vervanger dient is serpentiniet. Serpentijngesteente kan allerlei minder gezonde elementen zoals nikkel, chroom en kobalt bevatten. Ook kan er in sommige serpentijnsoorten asbest (meestal chrysotiel) voorkomen. Voor meer uitleg over dit onderwerp klik hier. Daarbij moet wel benoemd worden dat de meeste serpentijnsoorten bij normaal gebruik ongevaarlijk zijn. Serpentijn wordt ook gebruikt als bouwsteen en is daarvoor ook goedgekeurd. Asbest in serpentijn concentreert zich voornamelijk in lagen. Buiten deze lagen komt het in minimaal kleine hoeveelheden soms voor, maar kan bij normaal gebruik niet zo maar als gevaarlijke vezels vrijkomen. ‘Gewone’ serpentijn zonder deze chrysotiel lagen mag gewoon verkocht worden als siersteen. Veel van de goedkopere gezichtsrollers en andere ‘jade’ carvings die nu zo populair zijn, zijn helaas ook vaak gemaakt van serpentijn. Serpentijn is dus geen jade! De afwijkende hardheid kan uitkomst bieden wanneer er twijfel is aan de echtheid van iets dat als jade verkocht wordt. Serpentijn/serpentiniet kan relatief makkelijk ingekrast worden met een mesje. Bij echte jade is dit aanzienlijk lastiger.

Nog iets waar we veel imitatie jade vinden is in sieraden. Er zijn talloze aanbieders van ‘jade’ kralenarmbanden en kettingen in de meest fantastische kleuren. Deze zijn nagenoeg altijd nep. Enkel bij groene ‘jade’ kan er bij goed zoeken een echt sieraad tussen zitten. Maar in het goedkopere segment zijn bijna alle ‘jade’ kralen serpentijn, geverfde of ongeverfde natuursteen of gekleurd glas. Paarse, blauwe, gele of roze jade zijn extreem zeldzaam en dus duur. Wanneer iemand voor een paar euro een ‘jade’ armband in deze kleuren aanbiedt is dit gegarandeerd niet echt.