Chemische formule: Geen vaste formule, maar bij kwartsomzetting SiO2
Hardheid: Verschillend, bij kwarts 7
Kristalstelsel: Verschillend, bij kwarts trigonaal
Streepkleur: Verschillend
Breuk: Verschillend
Voorkomen: Wereldwijd
Versteend hout is hout dat onder invloed van tijd, druk, temperatuur, etc is omgezet in een mineraal, het is gemineraliseerd. Daarbij zijn alle originele cellen, het organisch materiaal, omgezet in een mineraal, maar is in veel gevallen de originele celstructuur behouden in het mineraal. Vaak is het omgezet in kwarts (vooral agaat en jaspis), maar opaal, calciet en ligniet zijn ook mogelijk. Versteend hout kan van verschillende ouderdom zijn en komt op allerlei plekken op de wereld voor. Er bestaan zelfs complete ‘petrified forests’, versteende bossen, de bekendste daarvan zijn in Amerika. Petrified is versteend in het Engels en komt van het Griekse ‘petro’, steen. Vaak wordt versteend hout fossiel hout genoemd. Dat klopt, het hout is gefossiliseerd en gemineraliseerd. Maar fossiel hout kan ook inhouden dat alleen de afdruk van de boom bewaard is gebleven, maar niet de boom zelf, omgezet in een mineraal. Al het versteend hout kun je dus wel zien als fossiel, maar niet al het fossiel hout is ook versteend hout. Versteend hout is altijd 3D bewaard, fossiele afdrukken niet altijd.
Daarnaast bestaan er nog ‘verdronken bossen’, in het Engels ‘submerged forests’, dit zijn bossen die op plekken hebben gestaan waar de zee het land heeft overwonnen. Of soms meten of rivieren. Deze bossen zijn meestal relatief jong, soms Pleistoceen, maar meestal Holoceen, dus recent. Een aantal hiervan liggen in de Noordzee, denk bijvoorbeeld aan Doggerland, het ondergelopen eiland in de Noordzee, en in het Kanaal, Zeeland, Zuid-Engeland. Recentelijk is er zelfs zo’n bos ontdekt in Nederland, in de buurt van Leusden. Een heel zeldzaam iets is gemummificeerd hout, hout dat niet versteend is, maar gemummificeerd doordat het bijvoorbeeld bewaard is gebleven in ijs. Daarbij is het originele organische materiaal deels behouden gebleven. Een echt schat voor onderzoekers en wetenschappers dus.
Hout kan alleen verstenen als het in vrij korte tijd bedekt raakt met sediment. Dat kan zijn een bodemafzetting als zand, klei, modder, etc, maar in veel gevallen gaat het om vulkanisch as. Na een vulkaanuitbarsting is er zo veel as op een plek neergekomen dat bomen volledig bedekt zijn geraakt en dus niet meer aan zuurstof en dus ontbinding blootgesteld staan. In vulkanisch as, wat later gesteente wordt, zitten veel mineralen en die kunnen met water in de boom terecht komen en organisch materiaal omzetten. In het bekende petrified forest in Arizona zijn de bomen voordat ze bedekt zijn geraakt met vulkanisch as eerst door een rivier meegespoeld en bij elkaar ‘gelegd’.
De eerste landplanten ontwikkelden zich in het Boven Ordovicium, zo’n 475 miljoen jaar geleden. Het zijn piepkleine plantjes die de meeste van ons tegenwoordig niet eens als plant zouden herkennen. In het Devoon begonnen zich grotere en meer herkenbare planten te ontwikkelen, waaronder de Wolfsklauwen. Later in het Devoon ontstonden ook de eerste bomen, voorlopers van onze coniferen. Tijdens het Carboon waren de omstandigheden op aarde uitermate geschikt voor planten en bomen. De wereld leek een grote, warme broeikas en het plantenleven ontwikkelde zich in groot tempo. In het Laat-Carboon ontstonden op veel plekken in Europa grote moerassen waarin bomen en planten slecht konden verteren. De toenmalige moerassen zijn onze huidige steenkoolvoorraden geworden. Steenkool is dus eigenlijk fossiel, gemineraliseerd plantenrestmateriaal. We weten dat planten CO2 uit de atmosfeer onttrekken. In het Carboon was het CO2 niveau vele malen hoger dan vandaag de dag (de Engelse benaming voor koolstofdioxide is ook carbondioxide, vandaar de naar Carbon of Carboon voor dit tijdperk). De CO2 die destijds uit de atmosfeer is gehaald door de planten ligt nu opgeslagen in de steenkool. Vandaar dat de verbranding van steenkool (en bruinkool, jonge kool) veel CO2 uitstoot geeft. Dit laat zien dat alles een cirkel is, niets gaat verloren, maar kan wel opgeslagen liggen in de aarde. Na het Carboon het Perm. Aan het eind van het Perm vond de grootste massa-extinctie ooit plaats. 95% Van al het leven op aarde stierf uit. De fauna ondervond hiervan meer schade als de flora, maar toch verdwenen veel soorten planten en bomen. In de Jura waren er weer erg veel planten en bomen en ontstonden ook veel nieuwe soorten planten en bomen waarvan we de verwanten nu nog kennen. Pas in het Krijt ontstonden de eerste bloemen. In het tertiair ontwikkelde zich een flora die redelijk lijkt op wat we nu zien als we naar buiten gaan. daarvan kunnen nog veel fossielen worden gevonden in Europa.
Puffins and Pies 