Kwarts

Kwarts is het tweede meest voorkomende mineraal op aarde. 12% van het volume van de aardkorst bestaat uit kwarts. Het is het belangrijkste bestanddeel van bijvoorbeeld graniet, maar ook zand. Als je strandzand onder de microscoop bekijkt zul je voornamelijk kwartskorreltjes aantreffen. Alle kwartsen hebben als basis de chemische formule SiO2, silicium-dioxide. De meest zuivere vorm hiervan zijn kleurloze kristallen, deze noemen we bergkristal. Alle andere leden van de kwarts familie hebben op de één of andere manier een ander element in zich, soms niet
genoemd in de chemische formule omdat het aandeel te klein is.
Kwarts heeft Mohs hardheid 7. Het is dus een vrij hard mineraal, je kunt er mee in glas krassen. Dit is ook gelijk een heel goed kenmerk om te bepalen of je een stuk kwarts in handen hebt. Als je het in kunt krassen met een metalen mesje, spijker, naald oid, dan is het geen kwarts. Kwarts is namelijk niet in te krassen door metaal.

Het kristalstelsel van kwarts is trigonaal. De meeste kwarts die kristallen vormt groeien als zeszijdige kristallen met een zeszijdigepiramide aan de bovenkant. Dit is één van de makkelijkst te herkennen kenmerken om kwarts te onderscheiden van andere mineralen die er op het oog kunnen lijken. Het kan voorkomen dat je de zes vlakken niet altijd even goed kunt herkennen en ze zijn ook niet altijd even groot.
Tegenwoordig zie je ook een soort kwarts die men ‘beta kwarts’ noemt. Officieel is beta kwarts kwarts met een hexagonaal kristalstelsel. Deze vorm van kwarts kan echter niet bestaat onder de normale omstandigheden die wij hier aan het aardoppervlak kennen. De kwarts die beta kwarts heet, is dus ooit onder andere (hetere) omstandigheden gevormd als hexagonale kwarts, maar is nu met dezelfde vorm vervallen tot ‘gewone’ trigonale kwarts. Dit noemen we een pseudomorf.
Op basis van deze kristalvorm worden de kwartsen nog weer onderverdeeld in twee groepen.

• Macrokristallijne kwarts is kwarts waarvan we de kristallen kunnen zien met het blote oog. Hieronder vallen onder andere amethist, bergkristal, rookkwarts en citrien, maar ook rozenkwarts. Ondanks dat de meeste rozenkwarts stukken die je ziet geen kristallen hebben kan rozenkwarts wel degelijk mooie kristallen vormen.
• Cryptokristallijne of microkristallijne kwarts is kwarts waarvan de afzonderlijke kwartskristallen niet te onderscheiden zijn en alleen met een sterke microscoop te zien zijn. Een verzamelnaam voor cryptokristallijne kwartsen is ook wel chacedoon. Hieronder vallen
onder andere agaat, jaspis, chalcedoon, onyx en ook vuursteen.

Groeivormen:

Dubbeleinder

De verschillende kwartssoorten komen over de hele wereld voor.