Druifagaat of grape agate (grape chalcedony) is een relatief nieuwe variëteit van kwarts die sinds enige jaren uit Indosnesië komt (ontdekt in 2014 in Mamuju, West Sulawesi). Het is op de markt gebracht als grape agate omdat de bolletjes structuur aan chalcedoon deed denken. Maar als je die naam noemt kan het zijn dat je in een discussie verzeild raakt met mensen die beweren dat het amethist is in plaats van chalcedoon. Hoe zit dat?
Om dat te kunnen begrijpen moeten we eerst kijken naar de verschillende soorten kwarts. We kennen kwarts met duidelijke puntvormige kristallen, denk aan bergkristal, amethist, citrien, rookkwarts. Dit noemen we macrokristallijne kwartsen. Dus kwarts met een duidelijk zichtbare kristalgroei.
Dan zijn er nog de kwartsen met minder goed zichtbare kristalgroei. Chalcedoon, agaat, jaspis, aventurijn, etc. Deze worden tegenwoordig vaak op één hoop gegooid als micro en/of cryptokristallijne kwartsen. Het verschil is dat je bij microkristallijne kwarts onder de microscoop een groei ziet die voor kwarts typisch is, dus microscopisch kleine kwartskristallen. Bij cryptokristallijne kwarts is dat niet of moeilijk te zien, daarom heet het crypto, verborgen.
In het geval van druifagaat is onderzocht dat de kristallen een radiale grofkorrelige groeistructuur hebben. Zeg maar dat ieder bolletje straalsgewijs vanuit een kern gegroeid is en dat de stralen een wat grovere structuur hebben. Daarom zie je op sommige bolletjes ook wat glinstering en zijn ze soms niet helemaal glad. Dat maakt dat druifagaat onder de microkristallijne kwartsen valt en niet onder de cryptokristallijne zoals chalcedoon en agaat.
Net als bij amethist krijgt druifagaat zijn mooie paarse kleur door de aanwezigheid van ijzer die onder invloed van natuurlijke straling. Druifagaat zelf groeit in basalt, maar onder de basalt ligt een dikke granietlaag. Door verval van daarin aanwezig uranium ontstaat natuurlijke straling die er voor zorgt dat de ijzer het mineraal paars kleurt.
Paarse druifagaat bevat voornamelijk ijzer met sporenelementen van gallium en zink. De groene delen danken de kleur aan magnesium, calcium, ijzer en een aantal sporenelementen.
Dit verschil in opbouw met chalcedoon (micro vs crypto) en het ontstaan van de kleur is de reden dat sommige mensen er voor pleiten om druifagaat een vorm van amethist te noemen. Daar is zeker niet iedereen het mee eens, omdat amethist over het algemeen tot de macrokristallijne kwartsen gerekend wordt. Maar mocht je ergens deze discussie tegenkomen, dan weet je nu waarom deze er is.
Het betreffende onderzoek is gepubliceerd in: Journal of gemmology 36(2): 101-102. ‘Grape like Manakarra quartz from Sulawesi, Indonesia’ Auteurs: B.M. Laurs, G.R. Rossman. 2018
Manakarra is de naam van een strand dat dicht bij de oorspronkelijke vindplaats ligt.
Fakes & frauds
Druifagaat wordt soms geverfd of gelakt (of beide). Dit is te onderzoeken door het stuk in bijvoorbeeld aceton te leggen. Aceton zal de kwarts niet beschadigen.
Puffins and Pies 