Ametrien

Chemische formule: SiO₂ (Fe3+). Het is een
kwarts met ijzer-vervuiling, Fe is de chemische formule voor ijzer, deze ‘vervuiling’ zorgt voor
de paarse kleur.
Hardheid: 7
Kristalstelsel: Trigonaal
Streepkleur: Wit
Breuk: Schelpvormig
Voorkomen: Er zijn maar weinig plekken waar echte ametrien gevonden wordt en Bolivia is daarvan de bekendste met de beste kwaliteit.

Ametrien is een type kwarts dat paars met geel van kleur is. De naam is een combinatie van de woorden amethist en citrien, wat suggereert dat dit ook de twee kwartstypen zijn die je hierin vindt. Dit is echter niet correct. Ametrien dankt zowel de paarse als de gele kleur aan ijzeratomen. In de gele delen zitten meer ijzeratomen dan in de paarse delen. Ze heeft niet, zoals natuurlijke citrien, aluminium in het kristalrooster. Als ametrien verhit wordt verdwijnt de paarse kleur, terwijl de gele delen geel blijven, wat ook niet overeen komt met natuurlijke citrien.
Op de juiste manier gezaagd heeft een perfecte ametrien een patroon van afwisselend gele en paarse ‘wieken’.

Over de kleur van amethist zegt mindat vrij vertaald dat amethist paars is omdat in het kristalrooster op de plek van sommige siliciumatomen ijzeratomen zitten (Fe(+3)) die door gamma straling paarse kleur aan het kristal geven omdat de straling er voor zorgt dat de ijzeratomen een elektron verliezen.

Als amethist verhit wordt boven de 400 graden verkleurt het naar bruin/oranje, de welbekende ‘gebrande’ of ‘verhitte’ amethist. Dit wordt verkocht als citrien, maar dat is het dus niet.

Over de kleur van citrien heeft mindat een wat langer verhaal. Kort gezegd komt het er op neer dat de exacte oorsprong van de kleur nog onder discussie is. Men denkt dat de meeste citrien zijn kleur dankt aan aluminium die icm natuurlijke straling kleur geeft aan de kwarts. Deze citrien verliest kleur als het verhit wordt en krijgt deze terug wanneer het weer wordt blootgesteld aan de juiste straling.
Er bestaat een vermoeden dat ijzer ook een rol zou kunnen spelen in het ontstaan van een gele kleur in kwarts, omdat kunstmatige kwarts die groeit in een oplossing met ijzer geel wordt. Vooralsnog is dit alleen bekend van lab-grown kwarts.

Ametrien bevat volgens de huidige inzichten dus geen citrien en de naam is daarom ietwat misleidend.

Fakes & frauds
Ametrien kan helaas ook kunstmatig nagemaakt worden door amethist deels te verhitten. Ook kan amethist gele vlekken hebben door insluitsels van geoxideerd ijzer of goethiet, daarmee is het geen ametrien. Of er wordt gewoon gekleurd glas gefacetteerd en aangeboden als ametrien.