Amazoniet

Chemische formule: K(AlSi₃O₈)
Hardheid: 6 – 6,5
Kristalstelsel: Triklien
Streepkleur: Wit
Breuk: Vlak, volgens kristalvlak
Voorkomen: Vroeger kwam eigenlijk alle amazoniet uit Rusland, tegenwoordig ook uit Noorwegen, Amerika, Brazilië, Argentinië en Madagascar. Kleinere afzettingen zijn op meer plekken te vinden, waaronder Oostenrijk, Tsjechië, Finland en Duitsland.

Amazoniet is een veldspaat. Veldspaten zijn een belangrijke groep mineralen die gesteentevormend kunnen zijn. Ze vormen een groot deel van de gesteentes in de aardkorst. Veldspaat is een aluminium silicaat. Dat wil zeggen dat aan ieder silicium atoom vier zuurstof atomen zitten in de vorm van een tetraëder. Meer specifiek zijn deze tetraëders ook nog eens driedimensionaal gerangschikt, dat maakt veldspaat een tectosilicaat. Meestal worden de veldspaten verdeeld in twee groepen, de alkaliveldspaten en de plagioklaasveldspaten.

– De alkaliveldspaten hebben in hun chemische samenstelling naast aluminium en de siliciumtetraëders ook natrium en kalium. Dit is de groep die loopt van orthoklaas tot albiet.
– De plagioklaasveldspaten hebben naast het aluminium en de siliciumtetraëders natrium en calcium. Dit is de groep van albiet tot anorthiet. Hier hoort ook oligoklaas en labradoriet bij.

Albiet is een natriumveldspaat en daar ligt de overgang tussen beide groepen. Orthoklaas is een kaliumveldspaat en anorthiet is een calciumveldspaat. Zij vormen beide uitersten van de veldspatengroep. Daarbinnen komen diverse mengvormen voor. Dat maakt veldspaat een vrij ingewikkelde groep. Zelfs de kristalstructuur is niet voor alle veldspaten gelijk, die is of monoklien of triklien.

Bekende voorbeelden van veldspaat zijn maansteen, zonnesteen, labradoriet en amazoniet.

Amazoniet is de groene versie van het mineraal microklien.
Waar de naam Amazoniet vandaan komt is niet moeilijk te raden, het is vernoemd naar de Amazone. Daar werden vroeger een soort groene stenen gevonden, maar bij nader onderzoek bleek dat wat we nu amazoniet noemen en de steen uit het Amazonegebied misschien niet dezelfde zijn. Amazoniet wordt ook wel Amazonesteen of Amazone jade genoemd. In amazoniet wordt soms lood aangetroffen. Lood is een zwaar metaal waar toch enige voorzichtigheid bij geboden is. Langdurige blootstelling aan lood (Pb is de chemische code) is erg schadelijk. Lood zit bijvoorbeeld in galena (loodglans), cerussiet en anglesiet. Na aanraken handen wassen is voldoende. Het is misschien overbodig, maar van deze mineralen mag je geen edelsteenwater maken. Een Duits onderzoek toonde onlangs aan dat ook amazoniet in een licht zure oplossing een te grote hoeveelheid lood afgeeft. Dit impliceert volgens de onderzoekers dat dit ook zou kunnen gebeuren wanneer de steen wat langer in drinkwater ligt of wanneer je een schijfje citroen toevoegt aan je water!

Folklore, mythologie en geschiedenis
Amazoniet wordt vaak in verband gebracht met de Amazonen, de paardrijdende vrouwelijke strijders uit Scythia. Zij zouden amazoniet op hun schilden hebben. Mooi verhaal, maar amazoniet is pas in de 19e eeuw amazoniet genoemd. De etymologische geschiedenis van het begrip Amazonen laat ook een ander betekenis en herkomst zien. De rivier is juist naar deze dames genoemd omdat één van de ontdekkingsreizigers behoorlijk angst had voor de pijlenschietende strijders in het regenwoud waarvan hij in eerste instantie dacht dat het vrouwen waren.

Wel zijn er voorwerpen van amazoniet gevonden in de graftombe van Toetanchamon, waaronder een scarabee. Daaruit weten we dat amazoniet voor de Egyptenaren een waardevolle steen was. Dit was al zo sinds de steentijd, al uit het neolithicum zijn kralen van amazoniet gevonden. Ook in andere delen van het Midden Oosten was het een geliefde steen voor juwelen, voorwerpen en het versieren van huizen en gebouwen. Het zou ook de derde steen ook de borstplaat van de hogepriester van Israel zijn geweest volgens de Bijbel.
Bij de Indianen is groen een helende kleur, daarom is voor hen amazoniet één van de helende stenen.
De vrouwen die begin twintigste eeuw streden voor gelijke rechten, de zogenaamde suffragettes droegen amazoniet om te laten zien dat ze, net als de Amazonen, krachtige vrouwen waren die gelijk stonden aan mannen.