Pasen en Britse Paasgebruiken

Pasen staat voor de deur. In het Verenigd Koninkrijk wijkt de viering van Pasen niet zo veel af van de manier waarop wij dit vieren. Veel paaseieren en paashazen, eieren zoeken, lekker eten en samenzijn. Over de oorsprong van de hazen en de eieren schreef ik al eerder in een blog over Ostara en de heidense oorsprong van sommige paastradities. Toch zijn er ook verschillen met hoe wij Pasen vieren.

Maundy Thursday
Witte Donderdag is de donderdag voor Pasen, de dag waarop volgens de Bijbel Jezus het Laatste Avondmaal nuttigde met zijn apostelen. In Groot-Brittannië heet deze dag ook wel ‘Maundy Thursday’ of ‘Royal Maundy’. Dit is afgeleid van het gebruik om op de donderdag voor Pasen tijdens een speciale kerkdienst een aalmoes uit te reiken aan een aantal arme ouderen die een financieel steuntje in de rug goed kunnen gebruiken. Tijdens deze dienst geeft de regerend monarch, in dit geval dus Queen Elizabeth II een zakje met speciaal daarvoor geslagen munten aan deze mensen. Naast de symbolische munten krijgen ze ook een daadwerkelijk bedrag om van te leven en kleding van te kopen. Dit gebruik is al vanaf de 13^e eeuw bekend toen King John of England dit deed voor 13 arme mensen. Het woord Maundy komt van ‘mandatum’, dat is de instructie die Jezus tijdens het Laatste Avondmaal aan zijn leerlingen gaf toen hij hen de voeten waste en het brood en de wijn met hen deelde. Hij vertelde ze te doen zoals hij deed. In vroeger tijden was het ook gebruikelijk dat de koning of koningen daadwerkelijk ook de voeten waste van de armen, maar dat gebruik is nu niet meer. De kerk of kathedraal waarin de dienst van Maundy Thursday gehouden wordt is ieder jaar een andere, verspreid over het hele koninkrijk. Westminster Abbey is eens in de 10 jaar de plek waar dit plaatsvindt. Het aantal mensen dat een aalmoes ontvangt wordt bepaald door de leeftijd van de monarch, een man en een vrouw voor ieder jaar plus het jaar waarin ze nu leeft. Helaas is de viering van de Royal Maundy dit jaar afgelast om welbekende redenen.

Hot Cross Buns
Toen ik mijn eerste Pasen vierde in de UK verbaasde ik mij vooral over de kruisbroodjes die men overal in de winkel had liggen. Dit zijn zachte witte bolletjes met daarop een wit kruis, hot cross buns. Tegenwoordig zie je ze af en toe zelf hier in Nederland in de winkels liggen. Deze broodjes worden traditioneel op Goede Vrijdag gegeten. De broodjes zijn wat zoet en gekruid. Het kruis staat natuurlijk voor de kruisiging van Jezus en de kruiden in het brood voor de kruiden waarmee hij gebalsemd is na zijn dood. De broodjes bestaan al erg lang, al zeker sinds de 14^e eeuw. Er gaat ook het nodige bijgeloof gepaard met deze hot cross buns. Zo zouden broodjes gebakken op Goede Vrijdag nooit bederven en als je eentje meenam op een bootreis beschermde het tegen schipbreuk. Een broodje opgehangen in de keuken beschermde het huis en als iemand ziek was kon een hot cross bun genezing bieden.

Verkopers zongen traditioneel dit liedje als ze hot cross buns verkochten.

Hot cross buns!
Hot cross buns!
One a penny, two a penny,
Hot cross buns!

If you have no daughters,
give them to your sons.
One a penny, two a penny,
Hot cross buns!

Egg Rolling
Ja echt… paas eieren van heuvels af laten rollen is in sommige streken traditie. Je zou bijna denken dan Britten gek zijn op rollen. Kaas, mensen, eieren, voor alles van een heuvel af laten rollen is wel een festival. Maar met Pasen zijn dat dus eieren. Hardgekookte, versierde eieren. Pace-egging heet het ook wel. Dit is vooral populair in Noord-Engeland en delen van Schotland. Arthur’s Seat bij Edinburgh heeft bijvoorbeeld een eigen eierrol wedstijd. Deelnemers zijn vaak mooi verkleed en tegenwoordig is het ook vaak gekoppeld aan verschillende ‘charities’ ofwel goede doelen.

Paasdatum
Zelfs de dag waarop wij Pasen vieren heeft een link met Engeland. Het vroege Christendom was niet één geloof. Er bestonden diverse richtingen binnen het Christendom. Twee belangrijke waren de Romeinse of Roomse stroming en de Keltische kerk van de Ierse monniken van Iona. Deze waren het niet op alle vlakken met elkaar eens en juist in Engeland zorgde dit voor de nodige verwarring omdat een deel van de bevolking de Romeinse kerk aanhing en een deel de Keltische. De datum van Pasen was zo’n punt van discussie. Tussen de 4^e en de 7^e eeuw bestonden er zeker 3 verschillende paasdata. In de 7^e eeuw was koning Oswiu van Northumbria wel klaar met de verwarring en riep een synode bijeen. Dit gebeurde in de abdij van Whitby in 664, Whitby Abbey heette toen nog Streonshalh. Besloten werd dat men de Romeinse kerk zou gaan volgen. Dit had behoorlijk wat gevolgen voor het geloof in Groot-Brittannië en niet iedereen was natuurlijk blij met dit besluit. Een aantal monniken die zich niet in het besluit konden vinden trokken zich terug op Iona, maar langzaam maar zeker werd de Romeinse kerk de norm in het hele land.

Fijne Pasen!